Nieuwe stromen voor de Schelde en haar vissen

Dit project maakt deel uit van het Seine-Scheldeproject, waarin België en Frankrijk de handen in elkaar slaan om de bevaarbaarheid tussen het Seinebekken enerzijds en het Scheldebekken en de Noordzeehaven anderzijds te verbeteren. Daarom wordt de Leie uitgebouwd tot een Europese hoofdvaar as voor schepen tot CEMT-klasse Vb, d.w.z. schepen met een laadvermogen tot 4.500 ton en maximaal 3 lagen containers. Om deze scheepsgrootte te kunnen accommoderen, is de bouw van een nieuwe sluis in Sint-Baafs-Vijve noodzakelijk. Tegelijk zal van de gelegenheid gebruik worden gemaakt om het vismigratieprobleem aan de nabijgelegen stuw aan te pakken.

In het kader van het raamcontract voor het verlenen van technische en administratieve bijstand voor infrastructuurprojecten van De Vlaamse Waterweg, afdeling Regio West, zal de afdeling Ports and Waterways van Tractebel starten met de bouw van een vispassage aan de oude sluis (klasse I) in Sint-Baafs-Vijve. Tijdens de werken aan het sluis-en stuwcomplex plant De Vlaamse Waterweg (opdrachtgever / bouwheer) eveneens een grondige renovatie van de portiek (structuur en elektromechanica) boven de stuwschuiven evenals het conserveren van de staalstructuur van de stuwschuif en -klep in het werkhuis. Tractebel is betrokken geweest bij zowel het ontwerp van de vispassage als de renovatie van het stuwcomplex. Meer specifiek zijn de betrokken teams: Ports and Waterways, Buildings, Structural Engineering, Ports and Waterways Equipment.

Renovatie van de stuw

Een stuw regelt het peil van het water voor de waterbeheersing. Stuwen voeren water af of aan en voorkomen overstromingen of droogte. Op die manier beschermt De Vlaamse Waterweg enerzijds het milieu langs de waterweg en garandeert het anderzijds de bedrijfszekerheid van de binnenvaart. In droge periodes zullen de stuwen daarom vaker gesloten worden om water vast te houden. In periodes van hevige regenval zullen de stuwen open staan om het water af te voeren.

De huidige stuw in Sint-Baafs-Vijve is verouderd en zal worden gerenoveerd. De elektromechanische uitrusting van de stuw wordt volledig vernieuwd, maar krijgt ook een complete opfrisbeurt. De portiek van de stuw wordt volledig vernieuwd en krijgt een hedendaagse look. De gevelbekleding van de nieuwe portiek sluit aan met de gevelbekleding van het nieuwe dienstgebouw op de hoofdvaar-as van de Leie (ter hoogte van de nieuwe sluis), zodat alle structuren tot een mooi geheel worden omgevormd.

Bouw van een nieuwe vispassage

Vissen verplaatsen zich voortdurend doorheen een waterloop op zoek naar voedsel, paai- en broedplaatsen, overwinteringsgebieden of nieuwe leefgebieden. Stuwen zijn dan ook een grote hindernis voor vissen. Ze vormen een fysiek obstakel en zorgen voor een te hoge stroomsnelheid van het water. Vissen kunnen er namelijk niet zomaar voorbij zwemmen. Parallel met de renovatie van de stuw wordt in de oude, klasse I-sluis (vlak naast de stuw) een nieuwe vispassage gebouwd. De oude sluis zal dus niet langer gebruikt worden als sluis, want hier wordt een ‘enkel vertical slot’-constructie gebouwd waarbij de vissen door de passage zigzaggen naar een opwaartse zone. Er zal ook gewerkt worden met een toegevoegd debiet, wat betekent dat "extra" water via een parallel kanaal in het laatste deel van de vispassage wordt gebracht om de lokstroom voor de vissen te versterken. Tegelijkertijd zorgt dit extra debiet ervoor dat de vispassage ook in perioden van droogte kan blijven functioneren. Ter bescherming van de beide structuren wordt helemaal opwaarts een aanvaarbeveiliging geconstrueerd.

Om de eerder genoemde uitdagingen het hoofd te bieden, moesten de verschillende disciplines binnen Tractebel intensief samenwerken en informatie uitwisselen. Een uitgelezen kans om de aspecten bestaande toestand, nutsvoorzieningen, architectuur, staalstructuur, betonstructuur, elektromechanica, veiligheid, onderhoud en duurzaamheid op elkaar af te stemmen.

De teams zijn nu vooral bezig met de opvolging van de uitvoeringsstudie van de aannemer. Vanaf oktober 2021 kijken ze uit naar de effectieve realisatie van dit project, die in juni 2023 afgewerkt moet zijn.

Het ontwerp van dit project was alleen mogelijk dankzij een multidisciplinaire samenwerking. Tijdens het ontwerpproces was het erg belangrijk om een manier te vinden om efficiënt informatie uit te wisselen, aangezien iedereen binnen zijn domein werkt in het meest geschikte ontwerppakket. Het IFC-bestandsformaat bleek de sleutel te zijn, zodat ook de clash detectie binnen de verschillende structuren mogelijk was.

De betrokken Tractebel-teams zijn er trots op deel uit te maken van zo'n impactvol project dat transportefficiëntie en de bescherming van biodiversiteit zal samenbrengen.